ਮਿੱਟੀ ਸਾਡੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨਹੀਂ, ਇੱਕ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ

ਵਿਸ਼ਵ ਮਿੱਟੀ ਦਿਵਸ 2023
ਡਾ. ਪਰਸ਼ੋਤਮ ਸਿੰਘ ਤਿਆਗੀ
ਫੋਨ: +91-9855446519
ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਦੇ ਹਾਂ, ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਗੱਡੀ ਚਲਾਉਂਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਆਪਣੇ ਘਰ ਦੇ ਲਾਅਨ ਦੇ ਘਾਹ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਤਾਂ ਸਾਡਾ ਧਿਆਨ ਪੌਦਿਆਂ, ਖਿੜਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਹਰੇ ਘਾਹ `ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਧੂੜ (ਮਿੱਟੀ) ਬਾਰੇ ਕੀ? ਅਜਿਹਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਗ੍ਰਹਿ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਸੱਚਾਈ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਸਾਡੀ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਗ ਹੈ। ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਸਾਡੀ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਡੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦੀ ਸਮੁੱਚੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲੀ ਸੁੱਕੀ ਪਰਤ ਹੈ।

ਜਪੁਜੀ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਸਲੋਕ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ, “ਪਵਣੁ ਗੁਰੂ ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ, ਮਾਤਾ ਧਰਤ ਮਹਤ” ਭਾਵ ਹਵਾ ਗੁਰੂ ਹੈ, ਪਾਣੀ ਪਿਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਧਰਤੀ ਮਾਤਾ ਹੈ। ਕਿਉਂਕਿ ਮਿੱਟੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਪਰਤ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸਦੀ ਤੁਲਨਾ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਦੇ ਵਸਤਰ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਇਹ ਨਹੀਂ ਚਾਹੇਗਾ ਕਿ ਉਸ ਦੀ ਮਾਂ ਦੇ ਵਸਤਰ ਦਾਗਦਾਰ ਜਾਂ ਗੰਦੇ ਹੋਣ! ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਮਾਂ ਦੀ ਉਪਰਲੀ ਪਰਤ (ਮਿੱਟੀ) ਦੀ ਕੋਈ ਚਿੰਤਾ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦੀ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਵਿਗਾੜ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਇਸਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਲਈ ਅਯੋਗ ਬਣਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਪਰ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ ਆਪਣੀ ਗਲਤੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋ ਗਿਆ।
ਸਾਲ 2002 ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿੱਟੀ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਘ ਦੁਆਰਾ ਮਿੱਟੀ ਦਿਵਸ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਦਸੰਬਰ 2013 ਵਿੱਚ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਜਨਰਲ ਅਸੈਂਬਲੀ ਨੇ 5 ਦਸੰਬਰ 2014 ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਅਧਿਕਾਰਤ ਵਿਸ਼ਵ ਮਿੱਟੀ ਦਿਵਸ ਵਜੋਂ ਮਨੋਨੀਤ ਕੀਤਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਹਰ ਸਾਲ 5 ਦਸੰਬਰ ਵਿਸ਼ਵ ਮਿੱਟੀ ਦਿਵਸ (ੱੋਰਲਦ Sੋਲਿ ਧਅੇ) ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ, ਸਿਹਤਮੰਦ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਮਿੱਟੀ ਦਿਵਸ 2023 (ੱੋਰਲਦ Sੋਲਿ ਧਅੇ) ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਕਾਰ ਮਹੱਤਤਾ ਅਤੇ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਡਬਲਯੂ.ਐਸ.ਡੀ. (ੱSਧ) ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਗਲੋਬਲ ਪਲੇਟਫਾਰਮ ਹੈ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਦਾ ਹੈ। ੱSਧ 2023 ਦਾ ਨਾਅਰਾ ਹੈ, “ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ: ਜੀਵਨ ਦਾ ਇੱਕ ਸਰੋਤ।”
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹਾ ਜਾ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਮਿੱਟੀ ਧਰਤੀ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰਲੀ ਪਰਤ ਹੈ। ਇਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਲਗਾਤਾਰ, ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਪਹਾੜਾਂ ਦੇ ਟੁੱਟਣ ਨਾਲ ਬਣਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਚਾਰ ਬੁਨਿਆਦੀ ਤੱਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਣਿਜ, ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਾਣੀ, ਹਵਾ, ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ, ਗੁਰੂਤਾ, ਰਸਾਇਣਕ ਪਰਸਪਰ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਜੀਵਿਤ ਜੀਵ ਅਤੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਅੰਤਰ ਸਾਰੇ ਮੂਲ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 45% ਖਣਿਜ, 5% ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ, 20-30% ਪਾਣੀ ਅਤੇ 20-30% ਹਵਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਲਈ ਚੰਗਾ ਪ੍ਹ (ਪੋਟੲਨਟiਅਲ ੋਾ ਹੇਦਰੋਗੲਨ) 6.0 ਅਤੇ 7.0 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਵੱਖ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵਾਧੂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੌਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਗ੍ਰਹਿ ਦਾ ਬਚਾਅ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿਚਕਾਰ ਕੀਮਤੀ ਲਿੰਕ `ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡਾ 95 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਭੋਜਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋ ਬੁਨਿਆਦੀ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸਾਧਨਾਂ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧ ਹੀ ਸਾਡੀ ਖੇਤੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਨੀਂਹ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਉਹ ਮਾਧਿਅਮ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੌਦੇ ਵਧਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਤੇ ਉਪਲਬਧਤਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਸਿਹਤਮੰਦ ਮਿੱਟੀ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਮਿੱਟੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮੁੱਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖਣਨ, ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ, ਓਵਰ ਗ੍ਰੇਜ਼ਿੰਗ, ਮੋਨੋਕਲਚਰ ਫਾਰਮਿੰਗ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਤੇ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਦਿ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਹ ਅਹਿਸਾਸ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਜ਼ਮੀਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗੀ। ਉਪਲਬਧ ਭੋਜਨ ਸਰੋਤ ਘੱਟ ਹੋ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵ ਖ਼ਤਰੇ ਜਾਂ ਵਿਨਾਸ਼ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਰਸਾਇਣਕ ਖਾਦਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਜ਼ਾਬੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜੈਵਿਕ ਪਦਾਰਥ, ਹੁੰਮਸ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਰੁਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਪ੍ਹ ਖਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕੀੜੇ ਵਧਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਗੈਸਾਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਕੀਟਨਾਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਵਰਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਸੂਖਮ ਜੀਵਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ `ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਮਾਰੂਥਲੀਕਰਨ ਹੈ- ਅਰਥਾਤ ਉਪਜਾਊ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਇੱਕੋ ਹਿੱਸੇ `ਤੇ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਖੇਤੀ, ਉਦਯੋਗੀਕਰਨ ਆਦਿ ਹਨ। 1930 ਦੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਡਸਟ ਬਾਊਲ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਮਾਰੂਥਲੀਕਰਨ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
1930 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਿਆ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਤਬਾਹੀ ਆਈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ‘ਡਸਟ ਬਾਊਲ’ ਦਾ ਨਾਮ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਹਿਲੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਕਣਕ ਦੀਆਂ ਵਧਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕਣਕ, ਮੱਕੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਬੀਜਣ ਲਈ ਲੱਖਾਂ ਏਕੜ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਾਹੁਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ। ਵੱਡੀ ਮੰਦੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਬੰਪਰ ਫਸਲ ਦੀ ਵਾਢੀ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਵੀ ਘਾਹ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1931 ਵਿੱਚ ਸੋਕੇ ਕਾਰਨ ਫ਼ਸਲਾਂ ਅਸਫ਼ਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਬੰਜਰ ਹੋ ਗਈ। ਡਸਟ ਬਾਊਲ ਪੀਰੀਅਡ ਦੌਰਾਨ ਧੂੜ ਦੇ ਤੂਫਾਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ‘ਕਾਲੇ ਬਰਫੀਲੇ ਤੂਫਾਨ’ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨੇ ਮੈਦਾਨੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਲਪੇਟ ਵਿੱਚ ਲੈ ਲਿਆ। ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਇਆ, ਸਗੋਂ ਧੂੜ ਦੇ ਸੰਘਣੇ ਬੱਦਲਾਂ ਕਾਰਨ ਅਣਗਿਣਤ ਖੇਤ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦਾ ਦਮ ਘੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 7,000 ਲੋਕ ‘ਧੂੜ ਨਮੂਨੀਆ’ ਨਾਮੀਂ ਬੀਮਾਰੀ ਨਾਲ ਮਰ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਅਤੇ ਵਿਗਾੜ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਯਤਨ ਜਾਰੀ ਰੱਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੁਦਰਤੀ ਸਰੋਤ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨਾਲ ਇਕਸੁਰਤਾ ਵਿੱਚ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਟਿਕਾਊ ਰਹਿਣ।
ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਹੁਣ ਸਮਝ ਲਿਆ ਹੈ ਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਗੂ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰੇਮੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਆਗੂ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤੀ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਨੇਤਾ ਸਦਗੁਰੂ ਨੇ ‘ਮਿੱਟੀ ਬਚਾਓ’ ਨਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਗਲੋਬਲ ਅੰਦੋਲਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਹ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਅੰਦੋਲਨ ਹੈ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਖੜ੍ਹੇ ਹੋਣ ਲਈ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹੈ। ਮਾਰਚ 2022 ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਗੰਭੀਰ ਅਤੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਸਬੰਧੀ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ‘ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਪਤਨ’ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ 27 ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ 30,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 100 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਮੋਟਰਬਾਈਕ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਇਹ ਅੰਦੋਲਨ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਕਾਲ ਵਜੋਂ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਵਿਨਾਸ਼ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਦਖਲ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਆਓ, ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਆਪਣੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਦਾ ਪ੍ਰਣ ਕਰੀਏ ਅਤੇ ਇਸ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਈਏ। ਹਰਿਆਲੀ ਲਿਆਓ, ਸਾਫ਼ ਸਾਹ ਲਓ, ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਕਰਨਾ ਬੰਦ ਕਰੋ, ਆਪਣੇ ਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਬਚਾਓ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਈ ਵਾਰ ਸੋਚੋ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਯਾਦ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਿੱਟੀ ਸਾਡੀ ਜਾਇਦਾਦ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਮਿੱਟੀ ਇੱਕ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।