ਤੇਲ ਦਾ ਖੇਲ੍ਹ: ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਮੋੜ

*ਕਿਉਂ ਤਾਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਟਰੰਪ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ‘ਬੰਦੂਕ’?
ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਵਾਜ਼ ਬਿਊਰੋ
ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਡੋਨਾਲਡ ਟਰੰਪ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਲਗਾਤਾਰ ਹਮਲਾਵਰ ਹਨ। ਟਰੰਪ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਤੌਰ `ਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਖਰੀਦ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਮੁਨਾਫ਼ਾ ਕਮਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਦੀ ਫੰਡਿੰਗ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਆਨ ਭਾਰਤ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀ ਪੈਦਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ ਆਪਣੀ ਊਰਜਾ ਲੋੜਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਰੂਸੀ ਤੇਲ `ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।

ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ, 15 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰੇਂਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਵੇਗਾ। ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਤੋਂ ਇਸ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਨੇਤਾਵਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਟਰੰਪ ਨੇ ਅਜਿਹਾ ਇਕਤਰਫ਼ਾ ਦਾਅਵਾ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਲਗਾਤਾਰ ਦਬਾਅ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸੇ ਕੜੀ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ 25% ਵਾਧੂ ਟੈਰਿਫ਼ ਲਗਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਉੱਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਟੈਰਿਫ਼ 50% ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ।
ਸਵਾਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤੇਲ ਦਰਾਮਦ ਟਰੰਪ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਕਿਉਂ ਹੈ?

ਭਾਰਤ ਵਿਰੁੱਧ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਬਿਆਨ
ਟਰੰਪ ਨੇ ਇਸੇ ਸਾਲ ਅਗਸਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਵਾਧੂ 25 ਫ਼ੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ਼ ਲਗਾਈ ਸੀ ਅਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਤੌਰ `ਤੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵੱਡੇ ਪੈਮਾਨੇ ਉੱਤੇ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰ ਕੇ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਨਾਲ ਵੇਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕੁੱਲ ਲੋੜ ਦਾ ਲਗਭਗ 35 ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੇਲ ਰੂਸ ਤੋਂ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਇਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਲਈ ਚੁੱਕਿਆ ਗਿਆ ਕਦਮ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਤੱਥਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 2024 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ 52.73 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦਾ ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਖਰੀਦਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 36 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਇਹ 2021 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 0.1 ਮਿਲੀਅਨ ਬੈਰਲ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਤੋਂ ਵਧ ਕੇ 2024 ਵਿੱਚ 1.9 ਮਿਲੀਅਨ ਬੈਰਲ ਪ੍ਰਤੀ ਦਿਨ ਹੋ ਗਿਆ। 2025 ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਰੁਝਾਨ ਜਾਰੀ ਹੈ– ਜੂਨ 2025 ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦਰਾਮਦ ਵਿੱਚ 8 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਨਾਲੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੀ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਰ ਸਾਲ ਲਗਭਗ 5 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਬਚਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਔਸਤਨ 10-14 ਫ਼ੀਸਦੀ ਛੋਟ ਉੱਤੇ ਮਿਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਟਰੰਪ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਇਹ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਰਹੇ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਸੱਤਾ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 100 ਦਿਨਾਂ ਅੰਦਰ ਰੂਸ ਅਤੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦੀ ਜੰਗ ਬੰਦ ਕਰਵਾ ਦੇਣਗੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ 10 ਮਹੀਨੇ ਬੀਤ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਅਜਿਹੇ ਕੋਈ ਸੰਕੇਤ ਨਹੀਂ ਦਿਖ ਰਹੇ। ਉਹ 15 ਅਗਸਤ 2025 ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਪੁਤਿਨ ਨਾਲ ਅਲਾਸਕਾ ਵਿੱਚ ਮੁਲਾਕਾਤ ਵੀ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਦਾ ਵੀ ਕੋਈ ਨਤੀਜਾ ਨਿਕਲਿਆ ਨਹੀਂ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੂਸ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ ਉੱਤੇ ਹੈ। ਟਰੰਪ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 2025 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦਰਾਮਦ ਸਿਰਫ਼ 12 ਫ਼ੀਸਦੀ ਘਟਾਈ ਹੈ, ਜੋ 2024 ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੈ, ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਮਜਬੂਤ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 38 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਧਮਕੀ ਦੇ ਕੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼
ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਰਣਨੀਤੀ ਯੂਕਰੇਨ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਵੱਲੋਂ ਬਣਾਈਆਂ ਟੌਮਹਾਕ ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇਣਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਯੂਕਰੇਨ ਰੂਸ ਦੇ ਤੇਲ ਸ਼ੁੱਧੀਕਰਨ ਪਲਾਂਟਾਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕੇ। ਦੂਜੀ ਯੋਜਨਾ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਖਰੀਦਦਾਰ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਟੈਰਿਫ਼ਾਂ ਤੇ ਵਪਾਰ ਗੱਲਬਾਤ ਦੀ ਧਮਕੀ ਦੇ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਡੇਟੇ ਅਨੁਸਾਰ 2025 ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੇ ਰੂਸੀ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦੇ 47 ਫ਼ੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਖਰੀਦਿਆ, ਜਦਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ 38 ਫ਼ੀਸਦੀ। ਇਹ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਟਰੰਪ ਦਾ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਭਾਰਤ ਬਲਕਿ ਪੂਰੇ ਏਸ਼ੀਆਈ ਬਾਜ਼ਾਰ `ਤੇ ਦਬਾਅ ਬਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਲਈ ਇਹ ਚੁਣੌਤੀ ਵੱਡੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਤੇਲ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਤੋਂ ਬਚਾਇਆ ਹੈ।

ਟਰੰਪ ਇਸ ਪਲਾਨ ਵਿੱਚ ਇਕੱਲੇ ਨਹੀਂ
ਲੰਘੀ 15 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ 85 ਅਮਰੀਕੀ ਸੈਨੇਟਰਾਂ ਨੇ ਉਸ ਕਾਨੂੰਨ ਨੂੰ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਟਰੰਪ ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣ ਉੱਤੇ ਚੀਨ ਉੱਤੇ 500 ਫ਼ੀਸਦੀ ਟੈਰਿਫ਼ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਉਸੇ ਦਿਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਨੇ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਰਿਫਾਈਨਰੀ ਉੱਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਗਾ ਦਿੱਤੀ। ਭਾਰਤ ਉੱਤੇ ਟਰੰਪ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਦਬਾਅ ਉਸੇ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਰੂਸ ਦੇ ਤੇਲ ਐਕਸਪੋਰਟ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਦੇ ਕੇ ਗੱਲਬਾਤ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਗਸਤ 2025 ਵਿੱਚ ਟਰੰਪ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਦਰਾਮਦਾਂ ਉੱਤੇ 25 ਫ਼ੀਸਦੀ ਵਾਧੂ ਟੈਰਿਫ਼ ਲਗਾਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸਜ਼ਾ ਵਜੋਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਨੂੰ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੇਚਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਵਧ ਗਈ ਹੈ।
ਰੂਸ ਨੇ ਵੀ ਟਰੰਪ ਦੀ ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਕਾਟ ਲੱਭਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਰੂਸ ਹਾਈਪਰਸੌਨਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ, ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਮਲਾਵਰ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਅਤੇ ਸਟੀਲਥ ਫਾਈਟਰ ਜੈੱਟ ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤਿਆਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਉਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵੇਚ ਕੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਜੋੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਰੂਸੀ ਰਾਜਦੂਤ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਮਾਸਕੋ ਆਪਣੇ ਪੰਜਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਜਹਾਜ਼ ਐਸਯੂ-57 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਕਦਮ ਅਤੇ ਜਵਾਬੀ ਕਾਰਵਾਈ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੀ ਜੰਗ 4 ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਚੌਥੇ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਤੋਂ ਤੇਲ ਦਰਾਮਦ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਅਮਰੀਕੀ ਦਬਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹੈ। ਨਵੰਬਰ 2025 ਵਿੱਚ ਦਰਾਮਦ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਰੂਸੀ ਕੱਚੇ ਤੇਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਖਰੀਦਦਾਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕੁੱਲ ਦਰਾਮਦ ਦਾ 40 ਫ਼ੀਸਦੀ ਬਣ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਰਿਫਾਈਨਰੀਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਿਲਾਇੰਸ ਇੰਡਸਟ੍ਰੀਜ਼, ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। 2025 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸੱਤ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਤੋਂ ਦਰਾਮਦ 2024 ਦੇ ਪੂਰੇ ਸਾਲ ਨਾਲੋਂ ਸਿਰਫ਼ 12 ਫ਼ੀਸਦੀ ਘੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਮੁਕੇਸ਼ ਅੰਬਾਨੀ ਦੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਬਣਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਟਰੰਪ ਦਾ ਇਹ ਦਬਾਅ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸੰਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਯੂਕਰੇਨ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਨਿਰਪੱਖ ਰਹੇਗਾ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਊਰਜਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇਵੇਗਾ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਵੀ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। 2025 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਨੂੰ 4.9 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੇ ਐਕਸਪੋਰਟ ਕੀਤੇ, ਜਦਕਿ ਦਰਾਮਦ 63.8 ਅਰਬ ਡਾਲਰ ਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅਸੰਤੁਲਨ ਭਾਰਤ ਲਈ ਫ਼ਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ, ਪਰ ਟਰੰਪ ਦੇ ਟੈਰਿਫ਼ਾਂ ਨਾਲ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹੁਣ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਅਤੇ ਲੈਟਿਨ ਅਮਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਤੇਲ ਖ਼ਰੀਦਣ ਵੱਲ ਵਧਣਾ ਪਵੇਗਾ।
ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਟਰੰਪ ਦਾ ਇਹ ਰਵੱਈਆ ਨਵੇਂ ਠੰਢੇ ਯੁੱਧ ਵਰਗਾ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਧਿਰ ਚੁਣਨ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਹੈ; ਪਰ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੇ ਹਿੱਤਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਵੇਗਾ। ਜੇਕਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਨੇ ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣਾ ਬੰਦ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਰੂਸ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਵੇਗਾ ਅਤੇ ਇਹ ਭਾਰਤ ਲਈ ਵੀ ਊਰਜਾ ਸੰਕਟ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ। ਇਹ ਸਥਿਤੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵਾਂ ਮੋੜ ਲੈ ਰਹੀ ਹੈ।