ਇਥੋਪੀਆ ਦਾ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ

*ਸੁਆਹ ਦਾ ਗਰਦ-ਗੁਬਾਰ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦਾ
*ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਲਈ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਸਮਝਣ ਦਾ ਦੁਰਲੱਭ ਮੌਕਾ
ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਵਾਜ਼ ਬਿਊਰੋ
ਇਥੋਪੀਆ ਦੇ ਅਫ਼ਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਫਟ ਗਿਆ। ਸਮਿਥਸੋਨੀਅਨ ਸੰਸਥਾਨ ਦੇ ਗਲੋਬਲ ਵੋਲਕੈਨਿਜ਼ਮ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿਛਲੇ 12,000 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੇ ਵਿਸਫੋਟ ਦਾ ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮਾਮਲਾ ਹੈ। ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੁਆਹ ਦਾ ਬੱਦਲ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਦੇ ਉੱਪਰ ਤੈਰਦਾ ਹੋਇਆ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਨਾਲ ਸੰਘਣਾ ਧੂੰਆਂ 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਆਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਉੱਡਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ।

ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ `ਤੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੀ ਸੁਆਹ, ਸਲਫ਼ਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਕੁਝ ਛੋਟੇ ਕੱਚ/ਚੱਟਾਨ ਦੇ ਕਣ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਸੁਸਤ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨੇ ਗੁਆਂਢੀ ਪਿੰਡਾਂ ਨੂੰ ਧੂੜ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀਆਂ। ਕੋਈ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ, ਪਰ ਯਮਨ ਅਤੇ ਓਮਾਨ ਦੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਾਵਧਾਨੀ ਵਰਤਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ। ਇਹ ਵੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਕਿ ਸੁਆਹ ਸਥਾਨਕ ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਕਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ; ਕਿਉਂਕਿ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਚਰਾਗਾਹਾਂ ਨੂੰ ਦੱਬ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਭਿਆਨਕ ਧਮਾਕੇ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਸੁਣੀ।
ਹਾਲੀਆ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਨਾਲ, ਜੋ ਕਿ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਝਗੜਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸੇ ਦੌਰਾਨ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਲਈ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਸਮਝਣ ਦਾ ਇਹ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਮੌਕਾ ਸਮਝਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਹੋਰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਜੁਟਾਉਣ ਸਬੰਧੀ ਭੱਜ-ਦੌੜ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾ ਹੁਣ ਹੈਲੇ ਗੁਬੀ ਨੂੰ ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਅਧਿਐਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਦੇਖ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਹ ਇਹ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਗੇ ਕਿ ਇਹ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਸੁਸਤ ਰਹਿਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੁਣ ਕਿਉਂ ਸਰਗਰਮ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ? ਅਜਿਹੇ ਅਧਿਐਨ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਰਿਫਟ ਜ਼ੋਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਢਾਲ ਵਾਲੇ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਨਵੀਂ ਸਮਝ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਸਾਊਥੈਂਪਟਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਧਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡੇਰੇਕ ਕੀਰ ਇਥੋਪੀਆ ਵਿੱਚ ਸਨ ਜਦੋਂ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਿਆ; ਉਸਨੇ ਨਵੀਂ ਸੁਆਹ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ। ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਸਟਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਧਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਬਿਗਸ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਨਮੂਨੇ ਇਹ ਦੱਸਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਨਗੇ ਕਿ ਕਿਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਮੈਗਮਾ ਫਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ। ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲਾਵਾ ਵਹਿਣ ਨਾਲ ਇਹ ਵੀ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕੀ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਸੱਚਮੁੱਚ 12,000 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਸ਼ਾਂਤ ਸੀ!
ਜੂਲੀਅਟ ਬਿਗਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਘੱਟ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇਥੋਪੀਆ ਦੇ ਸੁੱਕੇ, ਪੇਂਡੂ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਦਾ ਉੱਚਾ ਸੁਆਹ ਕਾਲਮ ਉਸ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ, ਅਣਪਛਾਤੇ ਫਟਣ ਦਾ ਸੁਰਾਗ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਤਸਵੀਰਾਂ ਸੰਕੇਤ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਲਾਵਾ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਉੱਤਰੀ ਕੈਰੋਲੀਨਾ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਅਰਿਆਨਾ ਸੋਲਦਾਤੀ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਪੂਰਬੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਰਿਫਟ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਅਤੇ ਅਰਬੀ ਪਲੇਟਾਂ ਲਗਭਗ 0.4 ਤੋਂ 0.6 ਇੰਚ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਦੀ ਦਰ ਨਾਲ ਵੱਖ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਦੋਵੇਂ ਪਲੇਟਾਂ ਵੱਖ ਹੁੰਦੀਆਂ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਤਾਂ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਅਤੇ ਰਿਫਟ ਵੈਲੀ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਮੁੰਦਰ ਬਣ ਜਾਣਗੇ। ਜਿਵੇਂ-ਜਿਵੇਂ ਧਰਤੀ ਦੀ ਪਰਤ ਵੱਖ ਹੁੰਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇਹ ਫੈਲਦੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤੇ ਪਤਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਗਰਮ ਚੱਟਾਨਾਂ ਮੈਟਲ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਉੱਠਦੀਆਂ ਹਨ, ਸਤ੍ਹਾ ਵੱਲ ਮੈਗਮਾ ਵਿੱਚ ਪਿਘਲਦੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿੰਨਾ ਚਿਰ ਮੈਗਮਾ ਬਣਨ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਅਜੇ ਵੀ ਫਟ ਸਕਦਾ ਹੈ- ਭਾਵੇਂ ਹਜ਼ਾਰ ਜਾਂ ਦਸ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਇੱਕ ਵੀ ਨਾ ਫਟਿਆ ਹੋਵੇ।
ਉਂਜ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਸੀ ਕਿ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਵਿਖੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣਾ ਸੰਭਵ ਹੈ। ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਨੇੜੇ ਹੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਰਗਰਮ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਜਿਸਨੂੰ ਏਰਟਾ ਅਲੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੁਆਹ ਦੀ ਵਰਖਾ ਵਿੱਚ ਫਟਿਆ। ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਡੇਟਾ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਗਤੀ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਏਰਟਾ ਅਲੇ ਤੋਂ ਮੈਗਮਾ ਦਾ ਘੁਸਪੈਠ ਸਤ੍ਹਾ ਤੋਂ 18 ਮੀਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੇਠਾਂ, ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਅਤੇ ਇਸ ਤੋਂ ਪਰੇ ਧੱਕਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੂਲੀਅਟ ਬਿਗਸ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਹਿਯੋਗੀਆਂ ਨੇ ਇਸਦੇ ਸਿਖਰ `ਤੇ ਚਿੱਟੇ ਫੁੱਲੇ ਹੋਏ ਬੱਦਲ ਵੀ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਸਨ; ਤੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਕੁਝ ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਉੱਚੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ।
ਰਾਜਧਾਨੀ ਅਦੀ ਅਬਾਬਾ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 800 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (500 ਮੀਲ) ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਲੜੀ ਏਰਟਾ ਅਲੇ ਰੇਂਜ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਦੱਖਣੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਹੈ। ਇਹ ਲਗਭਗ 500 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ `ਤੇ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਤੀਬਰ ਭੂ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਗਤੀਵਿਧੀ ਦੇ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਦੋ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
ਹੋਰ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ
ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਨੂੰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਅਸਾਧਾਰਨ ਘਟਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦੱਸਿਆ ਹੈ। ਗਲਫ ਨਿਊਜ਼ ਅਨੁਸਾਰ ਧਮਾਕੇ ਦੇ ਨਾਲ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਵੀ ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਸਿਹਤ `ਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਈਆਂ।
ਐਮੀਰੇਟਸ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀਕਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਇਬਰਾਹਿਮ ਅਲ ਜਰਵਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਅਚਾਨਕ ਹੋਰ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਛੱਡ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅੰਦਰ ਦਬਾਅ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮੈਗਮਾ ਹਿੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਫਟਣ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਾਂਤ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਮਾਹਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਢਾਲ ਵਾਲੇ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਕਈ ਵਾਰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਧਮਾਕੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਫਟ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਅਫਾਰ ਰਿਫਟ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਖੇਤਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਧਰਤੀ ਦੀਆਂ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਲਗਾਤਾਰ ਬਦਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੇ ਹੋਰ ਜੁਆਲਾਮੁਖੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਏਰਟਾ ਅਲੇ, ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲਗਾਤਾਰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਧੀਨ ਹਨ। ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੈਲੇ ਗੁਬੀ ਦਾ ਅਚਾਨਕ ਸਰਗਰਮ ਹੋਣਾ ਇਸ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਮੈਗਮਾ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ?
ਇਹ ਘਟਨਾ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੈਟੇਲਾਈਟ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਅਤੇ ਸਰਹੱਦ ਪਾਰ ਸੁਆਹ ਚੇਤਾਵਨੀਆਂ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਸੁਆਹ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸੇ ਕਰਕੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਏਜੰਸੀਆਂ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ `ਤੇ ਇਸਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
ਟੂਲੂਜ਼ ਵਾਲਕੇਨਿਕ ਐਸ਼ ਐਡਵਾਇਜ਼ਰੀ ਸੈਂਟਰ ਅਨੁਸਾਰ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਿਆ ਗੁਬਾਰ ਉਡ ਕੇ ਯਮਨ, ਓਮਾਨ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੱਕ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਗਾਂਹ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਿਆ। ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਗੁਜਰਾਤ ਤੱਕ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸੁਆਹ ਦਾ ਬੱਦਲ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ। ਇਹ 100-120 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਵਧਿਆ। ਇਹ ਬੱਦਲ ਆਸਮਾਨ ਵਿੱਚ 15,000-25,000 ਫੁੱਟ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ 45,000 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਉਚਾਈ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਏ ਹੋਣ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਆਸਮਾਨ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਧੁੰਦਲਾ ਦਿਖਿਆ।
ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਖ਼ਬਾਰ ‘ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼’ ਨੇ ਆਪਣੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟ `ਤੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, “ਸੁਆਹ ਦੇ ਬੱਦਲ ਦੇ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵੱਲ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਨੇ ਦੁਪਹਿਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਡਾਣਾਂ ਰੱਦ ਕਰਨੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ। ਕੁਝ ਉਡਾਣਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਮੁੜ ਰੂਟ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨੀਆਂ ਪਈਆਂ। ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਾ ਹਵਾਈ ਖੇਤਰ ਭਾਰਤੀ ਏਅਰਲਾਈਨਜ਼ ਲਈ ਬੰਦ ਹੈ।