ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਨਾਂ ਉੱਚਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਰਹੇ

ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ (ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਵਾਜ਼ ਬਿਊਰੋ): ਅਮਰੀਕਾ `ਚ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦਾ ਨਾਂ ਉੱਚਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵੀ ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਰਵਾਹ ਲੰਘੀ 7 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਅਕਾਲ ਚਲਾਣਾ ਕਰ ਗਏ ਹਨ। ਫਰਵਰੀ ਮਹੀਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 99 ਸਾਲ ਦੇ ਹੋ ਜਾਣਾ ਸੀ। ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਇੱਕ ਸਫਲ ਪੇਸ਼ੇਵਰ, ਪ੍ਰਤੀਬੱਧ ਨਾਗਰਿਕ ਸਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਮਰਪਿਤ ਸਿੱਖ ਸਨ, ਜਿਸਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। 1969 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ 500ਵੇਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮੌਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਸਿੱਖ ਟੈਂਪਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਲੋੜੀਂਦੀ ਇਮਾਰਤ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾਨ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਉਸਾਰੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮੁਰੰਮਤ ਲਈ ਵੀ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ।
ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਡਾਕਟਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਆਏ, ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕੋਟਕਪੂਰਾ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਦੇ ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਤੇ 1947 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। 1953 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਵਜੋਂ 4 ਸਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਬ੍ਰਾਈਟ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਹੋਈ ਅਤੇ ਨਿਊ ਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਗੁਗੇਨਹੇਮ ਡੈਂਟਲ ਫਾਊਂਡੇਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਬਤੌਰ ਪੋਸਟ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਗੋ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਇਲੀਨਾਏ ਡੈਂਟਲ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ ਆਫ਼ ਸਾਇੰਸ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। 1956 ਵਿੱਚ ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਵਾਸ਼ਿੰਗਟਨ ਡੀ.ਸੀ. ਵਿੱਚ ਹਾਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਸਰਜਰੀ ਦੀ ਆਪਣੀ ਡਾਕਟਰੇਟ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਫਿਰ ਉਹ ਮੈਲਬੂ, ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਏ, ਜਿੱਥੇ ਹਾਲੀਵੁੱਡ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਸਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਐਲਿਜ਼ਾਬੈਥ ਟੇਲਰ, ਗ੍ਰੈਗਰੀ ਪੇਕ ਅਤੇ ਸਿਡਨੀ ਪੋਟੀਏਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗਾਹਕ ਬਣੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯੂ.ਐੱਸ.ਸੀਜ਼ ਡੈਂਟਲ ਕਲਿਨਿਕ ਵਿਖੇ ਘੱਟ ਆਮਦਨੀ ਵਾਲੇ ਗਾਹਕਾਂ ਦਾ ਵੀ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ। ਫਿਲਮ ਸਟਾਰ- ਸੁਨੀਲ ਦੱਤ, ਦਲੀਪ ਕੁਮਾਰ ਤੇ ਕਪੂਰ ਭਰਾਵਾਂ ਦਾ ਵੀ ਟਿਕਾਣਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੀ ਘਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੋਈ ਸਿੱਖ ਜਥੇਦਾਰ ਤੇ ਲੀਡਰ ਨਹੀਂ, ਜਿਹੜਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਤੇ ਨਾ ਵਾਕਿਫ ਹੋਵੇ!
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 100 ਤੋਂ ਵੱਧ ਭਾਰਤੀ-ਅਮਰੀਕੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ ਲਈ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਲਮਾ ਮੈਟਰ ਹਾਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਡੈਂਟਿਸਟਰੀ ਵਰਗੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਹਾਇਤਾ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਰਵਾਹ ਕੰਪਰੀਹੈਂਸਿਵ ਕੇਅਰ ਕਲਿਨਿਕ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਇਲੀਨਾਏ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਡੈਂਟਿਸਟਰੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਤਿੰਨ ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਣ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ ‘ਡਾ. ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਮਾਰਵਾਹ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਰਵਾਹ ਫੈਕਲਟੀ ਐਂਡੋਮੈਂਟ ਫੰਡ’ ਲਈ ਢਾਈ ਲੱਖ ਡਾਲਰ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਐਂਡ ਸਿੰਧ ਬੈਂਕ ਦੇ ਡਾ. ਇੰਦਰਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਾਲ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਹਿ-ਸੰਸਥਾਪਕ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਅਤੇ ਵਿਦਿਅਕ ਕਾਰਜਾਂ `ਤੇ 12 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪਤਨੀ ਕੁਲਜੀਤ ਕੌਰ ਮਾਰਵਾਹ ਦੇ ਨਾਮ `ਤੇ ਫਰੀਦਕੋਟ, ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਕੇ.ਕੇ. ਮਾਰਵਾਹ ਗਰਲਜ਼ ਕਾਲਜ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। ਮਹਿੰਦਰਾ ਕਾਲਜ, ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਆਡੀਟੋਰੀਅਮ (ਆਪਣੀ ਸੱਸ, ਕਰਤਾਰ ਕੌਰ ਸੋਢੀ ਦੇ ਨਾਮ `ਤੇ) ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਕੀ ਢਾਬ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸੀਵਰੇਜ ਪੁਆ ਕੇ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਘਰ ਬਣਾਇਆ। ਹੁਣ ਵੀ ਕਈ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵੱਲੋਂ ਦਿੱਤੇ ਵਜ਼ੀਫ਼ੇ `ਤੇ ਪੜ੍ਹਦੇ ਹਨ।
ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਨੇ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ `ਚ ਨੌਕਰੀ ਪਿੱਛੇ ਦਸਤਾਰ ਉਤਾਰਨ ਤੋ ਨਾਂਹ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਦੋ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ `ਚ ਦੰਦਾਂ ਦੀ ਡਾਕਟਰੀ ਤੇ ਵੱਖਰੇ ਯੁਨਿਟ ਬਣਾ ਕੇ ਮਾਣ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਬਾਹਰ ਜਿਹੜਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਘਰ ਸੀ, ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਸ਼ਹਿਰ ਵੱਲੋਂ ਸਕੂਐਰ ਦਾ ਨਾਂ ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਰੱਖਿਆ ਹੈ (ਇਹ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਦੂਜਾ ਜਾਂ ਤੀਜਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੀ, ਜੋ 1969 `ਚ ਬਣਿਆ ਸੀ)। ਸ਼ਾਇਦ ਹੀ ਕੋਈ ਭਾਰਤੀ ਜਾਂ ਸਿੱਖ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ `ਚ ਹੋਵੇ, ਜਿਸ ਨੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲੋਂ ਮਦਦ ਨਾ ਲਈ ਹੋਵੇ। ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਰਗਰਮ ਰਹੇ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਘਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਸੌਂਦ ਦੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਏਸ਼ੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸਮੈਨ ਬਣਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਲੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ। 2023 ਵਿੱਚ ਫਿਲਮ ਨਿਰਮਾਤਾ ਮ੍ਰਿਦੂ ਚੰਦਰਾ ਨੇ ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਨਾਲ ਇੱਕ ਆਗਾਮੀ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਕੀਤੀ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਸੌਂਦ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਏਸ਼ਿਆਈ, ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਕਾਂਗਰਸਮੈਨ ਬਣੇ।
ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ 50ਵੇਂ ਦਹਾਕੇ `ਚ ਅਮਰੀਕਾ `ਚ ਟਾਂਵੇ ਟਾਂਵੇ ਭਾਰਤੀਆਂ `ਚੋਂ ਪੜ੍ਹੇ-ਲਿਖੇ ਪਹਿਲੇ ਪਗੜੀ ਧਾਰੀ ਡਾਕਟਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਿਹਨਤ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਕੀਤਾ। ਅਮਰੀਕਾ `ਚ ਹਰ ਨੌਜਵਾਨ ਜਿਹੜਾ ਸਿੱਖ ਜਾਂ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਵਾਕਿਫ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਡਾ. ਮਾਰਵਾਹ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਹਰ ਹਫ਼ਤੇ ਕਈ ਦਰਜਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਟਿਕਾਣਾ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਲਈ ਖਾਣਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਫੇਰ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਤੇ ਲੰਗਰ ਵੀ ਆਪ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ। ਮੈਲਬੂ `ਚ ਸਮੁੰਦਰ ਕਿਨਾਰੇ ਬੰਗਲਾ ਬਣਾ ਕੇ ਇੱਕ ਥਾਂ ਬਣਾ ਲਈ, ਜਿੱਥੇ ਹੁਣ ਤੱਕ ਕੌਮੀ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਇਕੱਠ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਦੀਆਂ-ਵਿਆਹ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।